ตำนาน "บ๊ะจ่าง"

ช่วงเดือนมิถุนายนของทุกปี  จะมีเทศกาลบ๊ะจ่าง ซึ่งในชุมชนเชื้อสายจีนจะมีขนมบ๊ะจ่าง วางขายกันมากมาย  และเป็นโอกาสที่ผมได้ทานบ๊ะจ่างเป็นประจำทุกปี  โดยผู้มีอุปการะคุณ  แต่ไม่ค่อยรู้รายละเอียดเท่าไหร่ ว่าเทศกาลบ๊ะจ่างมีที่มาอย่างไร  จึงลองค้นหาดูจึงได้ทราบว่า

     ทุกวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินทางจันทรคติ พี่น้องชาวจีน และชาวไทยเชื้อสายจีน จะมีเทศกาลวันไหว้ขนมจ่าง หรือ บ๊ะจ่าง (เทศกาลตวนอู่เจี๋ย หรือ เทศกาลตวงโหงว) เพื่อเป็นการระลึกถึง กวีผู้รักชาติ นามว่า ซีหยวน หรือ จูหยวน  ซึ่งเป็นนักปราชญ์ นักกวี รู้จักหลักการบริหารการปกครองเป็นอย่างดี และมีเชื้อสายกษัตริย์ผู้ครองแคว้นฉู่( มีชีวิตอยู่ช่วง 340-278 ปี ก่อนคริสต์ศักราช ) 

     ด้วยความที่เป็นคนตรงไปตรงมา ซื่อสัตย์ มากความสามารถ เป็นที่โปรดปรานของพระเจ้าฉู่หวายอ๋อง ทำให้บรรดาขุนนางกังฉิน(ตัวโกง) ไม่พอใจ  เพราะไปขวางการทุจริตของพวกเขา  พวกตัวโกงเลยรุมใส่ความ ป้ายสี ให้ซีหยวน กลายเป็นขุนนางเลว  จนพระเจ้าฉู่หวายอ๋อง เริ่มเชื่อการใส่ความ  ต่อมาได้ถูกปลดยศและเนรเทศออกนอกแคว้นฉู่   และแคว้นฉินได้เข้าโจมตีจนแคว้นฉู่ล่มสลาย

     ด้วยความเศร้าโศกเสียใจ หลังจากที่รอนแรมมาถึงแม่น้ำแยงซี(บางที่ก็บอก แม่น้ำเปาะล่อกัง) ซีหยวน  ได้ตัดสินใจกระโดดน้ำฆ่าตัวตายในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 

     ชาวบ้านที่ได้รู้เรื่องการตายของ ซีหยวน ต่างก็อาลัยและเศร้าโศกไปด้วย  จึงได้ออกเรือตามหาศพซีหยวน  โดยขณะที่ล่องเรือก็ได้นำข้าวปลาอาหารไปโปรยลงแม่น้ำ เพื่อล่อให้สัตว์น้ำมากิน จะได้ไม่ไปกัดกินซากศพของซีหยวน  แต่ก็ไม่พบศพแต่อย่างใด

     จากนั้นทุกปี เมื่อถึงวันครบรอบการตายของซีหยวน  ชาวบ้านก็จะนำอาหารไปโปรยในแม่น้ำเพื่อเป็นการระลึกถึง  หลังจากทำมา 2 ปี   ก็มีชาวบ้านคนหนึ่งฝันเห็นซีหยวนมาในชุดสวยงาม ซีหยวนกล่าวของคุณที่ชาวบ้านนำอาหารไปโปรยเป็นเครื่องเซ่นไหว้  แต่บริเวณดังกล่าวมีสัตว์น้ำอาศัยอยู่มากมาย อาหารเหล่านั้นจึงถูกสัตว์น้ำกินหมด  ซีหยวนจึงแนะนำให้ห่ออาหารที่มาเซ่นไหว้ด้วยใบไผ่ก่อนนำไปโยนลงแม่น้ำ

     ปีต่อ ๆ มาชาวบ้านก็ทำตามที่ซีหยวนแนะนำดังกล่าว   จากนั้นซีหยวนก็มาเข้าฝันชาวบ้านอีกครั้ง บอกว่าคราวนี้ได้กินมากหน่อยแต่ก็ยังถูกสัตว์น้ำแย่งกินอยู่อีก  ชาวบ้านถามว่าควรจะทำเช่นไรดี  ซีหยวนจึงแนะนำอีกว่าเวลานำอาหารห่อใบไผ่มาโยนลงแม่น้ำ ให้ตกแต่งเรือเป็นรูปมังกร เมื่อสัตว์น้ำเห็นก็จะนึกว่าเป็นเครื่องเซ่นของพญามังกร  จะได้ไม่กล้าเข้ามากิน  ประเพณีการแข่งเรือมังกร และประเพณีการไหว้ขนมจ้าง หรือบ๊ะจ่าง จึงเกิดขึ้นด้วยเหตุนี้

     เทศกาลบ๊ะจ่าง  คนจีนจะไหว้ในตอนเช้า ด้วยธูป 3 หรือ 5 ดอก 

     บ๊ะจ่าง (สำเนียงฮกเกี้ยน) หรือ โร่วจ้ง (สำเนียงจีนกลาง)  เป็นอาหารคาวชนิดหนึ่งของจีน ทำด้วยข้าวเหนียวผัดน้ำมัน  มีไส้หมูเค็มหรือหมูพะโล้ กุนเชียง ไข่เค็มเอาเฉพาะไข่แดง กุ้งแห้ง เห็ดหอม เม็ดบัว เป็นต้น  นำมาห่อด้วยใบไผ่ มัดเชือกให้แน่น แล้วนำไปนึ่งให้สุก สูตรไส้บ๊ะจ่าง จะแตกต่างกันไปบ้างในแต่ละแห่ง  แต่รสชาติโดยรวมก็จะคล้าย ๆ กัน